جرثقیل سقفی که شامل جرثقیل سقفی تک پل و جرثقیل سقفی دو پل می شود سازه ای موازی است که به حالت افقی در طول انبار یا سالن در محدوده تعریف شده حرکت می کند. و دارای شش حرکت بالا-پایین، چپ- راست و جلو عقب می باشد. این سازه در داخل کارگاه، سوله، کارخانهها، و دیگر محیطهای سرپوشیده جهت حمل و جابجایی اجسام و بار استفاده می شود. امروزه در محیطهای صنعتی و صنایع مختلف زمانیکه وزن اجسام یا تجهیزات از یک تن فراتر رود، نیاز به جرثقیل سقفی کاملا مشهود است.
جرثقیل سقفی در انواع مختلفی وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خودشان را دارند، همچنین این نوع جرثقیل به صورت چهارکاره و شش کاره به سه صورت طولی ( شمال و جنوب) و عرضی ( چپ و راست) و عمودی ( بالا و پایین) می باشد. از مزیت های اصلی آن پوشش ۹۰ درصدی تمامی نقاط محوطه یا سالن شما بدون اشغال کوچکترین فضای کاری مفید شما است.
بیایید کمی ساده تر جرثقیل سقفی را بشناسیم و با آن آشنا شویم. همانطور که از اسم این نوع جرثقیل مشخص است، جرثقیل سقفی وسیله ای است که در قسمت بالایی ستون های سوله در کارگاه ها یا کارخانه ها نصب می شود. این نوع جرثقیل ها از انواع تک پل مانند: جرثقیل سقفی تک پل آویز و جرثقیل سقفی تک پل رونشین و جرثقیل سقفی دو پل ساخته شده اند. توجه داشته باشید که اجزای جرثقیل سقفی تک پل و دو پل به جز در موارد محدود با یک دیگر فرق چندانی ندارند. جرثقیل سقفی تک پل از یک پل برای جا به جایی و تحمل وزن استفاده می کند و جرثقیل سقفی دو پل مانند: جرثقیل سقفی دو پل رونشین و جرثقیل سقفی دو پل از دو پل برای جا به جایی و تحمل وزن بار بهره می برد.
بنابراین کاملا مشخص است که انواع جرثقیل های سقفی دو پل قادر هستند وزن های بسیار بالایی را جا به جا کنند. از این رو می توان گفت که این نوع جرثقیل ها عمدتا در کارخانجات بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد. بنابراین بر اساس این دو فاکتور می توان به این نتیجه رسید که قیمت جرثقیل سقفی دو پل برقی می تواند گران ترین نوع جرثقیل سقفی باشد. البته این که کدام برند و یا کدام کشور آن را تولید کرده باشد و چه خدمات پس از فروشی ارائه دهد نیز از اهمیت بالایی در قیمت گذاری برخوردار است.
جرثقیل سقفی تک پل
جرثقیل تک پل دارای یک پل می باشد یعنی تنها یک عدد سازهی افقی عرضی ،بر روی تیرک و ریل های طولی حرکت میکند. در این مدل از جرثقیلهای سقفی، مسیر کالسکه بدین صورت که ریلهای عرضی در دو طرف پل تعبیه شده اند پشتیبانی می شود. جرثقیل سقفی تک پل برای دهانه و عرض های کمتر از ۲۰ متر طراحی شده است و برای جابجایی و حرکت اجسامی با وزن حداکثر ۲۰ تن مناسب میباشند. با جرثقیل سقفی تک پل می توانید در سالنهایی که دارای پیچیدگی هایی هستند نهایت استفاده از فضای مفید را داشته باشید.همچنین شما میتوانید با پیروی از اصول و کاهش وزن مرده بصورت چشمگیری از هزینه های غیر ضروری پیشگیری کنید. این امر بر فشار وارد شده بر روی ریلهای جرثقیل تک پل نیز بسیار مهم است چرا که در واقع تمام وزن محمولهی مورد استفاده، بر روی یک پل متمرکز و تحمیل خواهد شد. لازم به ذکر است این مدل وزن کمتری دارد لذا نیاز به ستون نیست، قیمت پایینتری نسبت به نوع دو پل جرثقیل سقفی دارد، و در این نوع جرثقیل میتوان از قلاب، چمگک، مگنت برای جابجایی اجسام استفاده کرد.
جرثقیل سقفی دو پل
بهترین راه حل جهت انتقال مواد در سالنهایی که عرضی بین ۱۰ الی ۵۰ متر و ظرفیتی بین ۱ الی ۱۰۰ تن کاربرد زیادی دارند جرثقیلهای سقفی دو پل است. در جرثقیل سقفی دو پل، ریلهای عرضی روی پل قرار میگیرند و کالسکه از بالا روی آن دو سوار میشود و کابلها را از فضای خالی میان دو پل به مجموعه قلاب متصل میکند با این سازه شما بیشترین ارتفاع کاری و بهترین کلاس کاری را دریافت میکنید و همینطور بهترین استفاده را نیز از لحاظ اقتصادی با استفاده از محاسبات مهندسی و ساخت سازه مطابق استاندارد و با وزن مرده کم میتوانید ببرید. از دیگر مزیت این نوع جرثقیلها این است که با وجود راهروی انتخابی در بدنه جرثقیل علاوه بر سهولت در دسترسی و امکان تعمیر قطعات کالسکه (ترولی)، امکان مناسبی برای تعمیر و تعویض لامپهای سالن، تأسیسات گرمایشی سالن و خطوط برقرسان را نیز فراهم میکند.
قطعات به کار رفته در جرثقیل سقفی
- مجموعه قلاب: از یک قلاب ساده متصل به یک قرقره ساده تا چند قلاب با شکلهای مختلف و متصل به چندین قرقرهی خاص تنوع دارد اما وظیفهی همهی آنها امکان ارسال نیروی حاصل از وزن بار به کالسکه از طریق کابل یا کابلهای فلزی میباشد.
- کابل: یک یا چند رشته کابل فلزی که از بالا به قرقرهی متصل به کالسکه و از پایین به قرقره مجموعه قلاب وصل میشود و تمام نیروی وزن بار را به کالسکه و پل منتقل میکند.
- ریل عرضی (ریل پل): دو ردیف فلزی که بر روی یا در کنار پل قرار میگیرند که در حکم نرینگی، امکان هر گونه انحراف را از کالسکه سلب مینمایند تا در محور عرضی همیشه روی پل باقی بماند.
- ریل طولی: ریلهای طولی عموما بخشی از تیرک طولی میباشند که به صورت یک برامدگی مربع شکل در امتداد تیرک ادامه مییابند، این ریلها به مثابه یک نرینگی برای جلوگیری از انحراف پل روی تیرک عمل میکنند.
- تیرک طولی: دو قطعهی فلزی بلند که در طول سالن، سوله یا کارگاه به موازات هم رو دیوارها و یا ستونهای دو طرف در ارتفاعی دقیقا برابر با یکدیگر نصب میشوند تا امکان حرکت جرثقیل را در امتداد محور طولی فراهم کنند.
- قرقره (درام): وسلیهای برقی و دوار (گردنده به دور خود) است که با پیچیدن کابل فلزی به دور خودش و باز کردن آن امکانی برای حرکت بار توسط جرثقیل در ارتفاع را فراهم میآورد.
- کلید فرمان: قطعهای الکترونیکی است که از طریق آن میتوان فرمان حرکت جرثقیل در سه بُعد را به آن ارسال کرد. این کلید از طریق کابلی ابتدا به شین برق رسان کالسکه و سپس به موتور پل و موتور کالسکه متصل میشود.
- ریموت کنترل: قطعهای است کوچک، سیار و جدا از جرثقیل که توسط بلوتوث به کلید فرمان متصل شده و کارایی آن را خواهد داشت تا امکان کنترل جرثقیل از راه دور نیز فراهم شود.
- کالسکه: مجموعهای شامل موتور برقی، چرخ، ضربه گیر، فستول، گیربکس، قرقره و غیره میباشد که روی ریل عرضی (ریل پل) در امتداد محور عرضی جابهجا میشوند.
- موتور پل: قطعهای که زیر یا به کنار پل متصل میشود و مسئولیت حرکت دادن به چرخها را بر عهده دارد تا پل در دو جهت جلو و عقب در مسیر طولی امکان جابهجا شده را داشته و به وسیله آن به حرکت در آید.
- ضربه گیر: قطعهای پلاستیکی متصل به دو انتهای کلگی که از برخورد ناگهانی پل و اجزای آن با دیوار، در قسمتی که ریل و تیرک به پایان میرسند جلوگیری به عمل میآورد.
- شین برق رسان اصلی: مجموعه میله هایی اضافه هستند که روی بدن یکی از تیرکهای طولی نصب میشوند تا سیمهای برق، بدون آویزان ماندن یا زیر دست و پا قرار گرفتن در همان ارتفاع تیرک، امکان برق رسانی به جرثقیل سقفی را فراهم آورند.
- شین برق رسان کالسکه: یک ردیف از میله های اضافه یا محفظهای مخصوص در یک طرف پل میباشد که امکان آویزان ماندن و چین خوردن کابلهای برق کالسکه و نیز کابل برق کلید فرمان را فراهم مینمایند.
- کلگی: قسمتی فلزی از پل میباشد که روی ریل حرکت کرده و فرو رفتگی بخش زیرین آن به ریز قفل میشود تا پل هرگز از مسیر خود منحرف نگردد.
- چرخها: هر کلکی دو یا چند چرخ خواهد داشت که امکان حرکت آسانتر و سادهتر را روی ریل ایجاد نمایند. چرخها به گونه ای تعبیه میشوند که کاملا درون کلگی قرار گرفته و از آسیب به دور باشند.
- پل: قسمت اصلی جرثقیل سقفی است که از دو طرف به دو کلگی متصل شده و از طریق آنها که روی ریل طولی حرکت میکنند، جابهجا میشود.
- استاپر: بخشی از ریل عرضی محسوب میشود که در انتهای آن، روی کلگی قرار میگیرد تا اجازهی حرکت بیشتر را به کالسکه ندهد و آن را همچنان روی پل نگه دارد.
مزایای استفاده از جرثقیل سقفی
- هزینه پایین نگهداری تعمیرات: این نوع جرثقیلها بدلیل آنکه بیشتر در فضاهای سوله کارگاهی، جهت حمل وسایل سنگین و از این قبیل موارد ساخته میشوند، در برابر آسیبهای احتمالی داشته مقاومت بالاتری داشته و همچنین هزینههای دوره ای نسبت به سایر جرثقیل ها اقتصادی تر میباشد.
- کاهش خطای انسانی: خطای انسانی همیشه جزو جدانشدنی کار در محیطهای صنعتی میباشد که جابجایی اجسام سنکین نیز این مورد را تشدید میکند لذا با استفاده از جرثقیل سقفی می توان بصورت چشمگیری از حادثه های احتمالی جلوگیری کرد.
- قابلیت موقعیت یابی: جرثقیلهای سقفی این قابلیت را دارند که به سیستم موقعیتیابی پیشرفته مجهز شوند و همینطور می شود با برنامه دادن از قبل آماده شده، از عملکرد خودکار آنها نیز استفاده کرد.
- قابلیت تنظیم در ارتفاع های مختلف: جرثقیل سقفی را میتوان در هر ارتفاعی نصب کرد و اپراتور می تواند در هر سطحی از آن استفاده کنند. بطور مثال گاهی پیش می آید لیفتراک ها نتوانند بار را تا ارتفاع مورد نظر بالا ببرند یا از ارتفاعی بیش از توان خود بار را بردارند اما در جرثقیل سقفی چنین محدودیتی وجود ندارد.
- عدم نیاز به تکنسین یا نیروی ویژه: استفاده از جرثقیل سقفی نیاز به داشتن هیچ مهارت ویژه یا دیدن دورهای خاص ندارد با یک ریموت دستی بسیار ساده قابل کنترل است. با چند بار تمرین بدون بار میتوان به راحتی کنترل یک جرثقیل سقفی را فرا گرفت.
- صرفه جویی در هزینههای انجام کار: جرثقیل سقفی میتواند از لحاظ مصرف سوخت و نیروی انسانی صرفه جویی هایی داشته باشد و حتی بیشتر از چند لیفتراک کارایی مفید داشته باشد. و همینطور چون میتواند در ارتفاع بالا و بدون نیاز به داشتن مسیر رفت و آمد عمل نمایند از اتلاف وقت جلوگیری میکند.
اجزای تشکیل دهنده جرثقیل سقفی
- بالابر جهت باربرداری که عموما به دو دسته برقی و دستی تقسیم می شود و دسته برقی نیز در دو دسته سیم بکسلی و زنجیری تولید می شود.
- کالسکه یا ترولی جهت حرکت عرضی که بسته به نوع جرثقیل تک پل و یا دو پل دارای طراحی ها و مدلهای صنعتی می باشد.
- پل جرثقیل سقفی، که عموما به صورت دوپل و یا تک پل می باشد و بر اساس شرایط جرثقیل می تواند از پروفیلهای استاندارد و یا تیر ورق ساخته شود.
- کلگی ها به همراه موتور گیربکس جرثقیل جهت عملکرد حرکت طولی می باشند که روشهای متنوعی برای ساخت آنها وجود دارد.
- سیستم کنترل جرثقیل که شامل کلید فرمان و ریموت کنترل و جوی استیک می باشد.
- سیستم برق رسان جرثقیل در دو نوع طولی و عرضی که شامل شین برق رسان و یا سیستم کابل و سی ریل می باشد.
تست جرثقیل سقفی
معمولا کلیه تجهیزات اساسی نظیر انواع جرثقیل سقفی پس از فروش و نصب در محل مشتری می بایست تست شوند و صحت عملکرد آن به تایید خریدار برسد.
در خصوص جرثقیل سقفی علاوه بر ارائه مدارک مثبت در خصوص چگونگی ساخت و رعایت استانداردهای ملی و بین المللی، کالای نهایی مورد تمامی تست ها و آزمایشهای لازم از قبیل کیفیت مواد اولیه، نحوه جوشکاری نحوه تمیز کاری و رنگ آمیزی و کارکرد صحیح جرثقیل بدون بار و با بار، کنترل محاسبات سازه فلزی و تجهیزات مکانیکی، سرتیفیکیت تست های انجام شده بر روی کالاهای خریداری شده از خارج نظیر بالابر و قلاب و سیم بکسل و … ضروری می باشد.
لوازم جانبی جرثقیل سقفی
استفاده کنندگان جرثقیل سقفی بر اساس نیاز می توانند لوازم و تجهیزات مختلفی را بصورت آپشنال انتخاب کنند. برخی از این تجهیزات عبارتند از: کنترل بی سیم یا ریموت کنترل، کابین کنترل متصب به پل جرثقیل که اپراتور در آن مستقر شده و همراه با انواع جرثقیل جابجا میشود و بر پروسه بار برداری و تخلیه بار نظارت می کند. راهرو تعمیراتی که معمولا بر روی جرثقیل سقفی دو پل نصب می شود.
مهمترین نکته در تعمیر و نگهداری جرثقیل سقفی